Valt het zwaard (nogmaals)?

Voor WCS Nieuws schreef ik een artikel over prognostische modellen.

Klik hier om het artikel te lezen (PDF)

Een liniaal langs littekens in de literatuur

Voor het maartnummer van WCS nieuws schreef ik een beschouwing van een fraaie systematische review naar beoordelingsinstrumenten van littekens.

Klik hier om het artikel te lezen (PDF)

Door de symptomen het infect niet zien

Voor het decembernummer van het WCS Nieuws heb ik een artikel geschreven over eigenschappen van diagnostische tests. Voor de geïnteresseerden is hier de PDF:

Door de symptomen het infect niet zien

150 mg aspirine per dag geen meerwaarde bij veneuze ulcera aan het been

Het gebruik van aspirine om genezing van veneuze ulcera te versnellen is omstreden. In een Cochrane review uit 2016 wordt geconcludeerd dat het bewijs hiervoor van lage kwaliteit is en niet sluitend.(1) Om deze onzekerheid te verkleinen, voerden Jull et al. een goed opgezet onderzoek uit.(2) Ze randomiseerden 251 patiënten met een veneus ulcus in twee groepen. De ene groep kreeg dagelijks 150 mg aspirine, de andere een placebopil. Daarnaast kregen patiënten de gebruikelijke compressietherapie.

In de aspirinegroep genas 50% van de ulcera binnen 77 dagen. In de placebo groep duurde dit 69 dagen. Ook het aantal volledig genezen ulcera was in hoger in de placebogroep (70,4% vs 80,2%). Beide verschillen waren echter niet statistisch significant.

Mogelijk kan een hogere dosis wél positieve effecten hebben, maar dat moet door goede experimenten worden onderzocht. Tot die tijd concluderen de auteurs dat aspirine niet voorgeschreven zou moeten worden voor veneuze ulcera.

1. de Oliveira Carvalho, P. E. E., Magolbo, N. G., De Aquino, R. F., & Weller, C. D. (2016). Oral aspirin for treating venous leg ulcers. The Cochrane database of systematic reviews, 2.
2. Jull, A., Wadham, A., Bullen, C., Parag, V., Kerse, N., & Waters, J. (2017). Low dose aspirin as adjuvant treatment for venous leg ulceration: pragmatic, randomised, double blind, placebo controlled trial (Aspirin4VLU). BMJ (Clinical research ed.), 359:j5157 https://doi.org/10.1136/bmj.j5157

WCS blog ‘Groen als gras in rood, geel en zwart?’

Mijn blog over de kennis van verpleegkundestudenten op het vlak van wondzorg is verschenen op de WCS website.

Klik hier om het te lezen.

Evidence Based Wondzorg (1): Honing

[update 3-6-2014]

Er is in 2013 een update van de hier vermelde Cochrane Review gepubliceerd. De nieuwe informatie is toegevoegd.

In de Nursing van April 2012 wordt pijnlijk duidelijk hoe het staat met de evidence based praktijken die de Nederlandse verpleegkundige wondzorg kenmerken. En dat is niet best. Ik geef direct toe, dat doet pijn. Een flink deel van de directe zorg die ik lever als verpleegkundige bestaat uit wondzorg. Daarom vanaf nu een serietje Cochrane Reviews. Al was het alleen maar om er voor te zorgen dat bij een volgende survey 75% van de verpleegkundigen WEL van de Cochrane Database heeft gehoord.

Een zoet begin, om het hapbaar te maken:

Honing

Ik heb het afgelopen jaar een aantal keer de vraag gehad hoe dat nu zit met honing in de wondzorg. Dit betreft zowel cliënten als familie daarvan. Kleine trials laten soms hoopvolle zaken zien, maar de Cochrane Review aangaande deze kwestie[1] luidt als volgt:

Honey is a viscous, supersaturated sugar solution derived from nectar gathered and modified by the honeybee, Apis mellifera. Honey has been used since ancient times as a remedy in wound care. More recently trials have evaluated the effects of using honey to help wound healing in both acute wounds (for example burns, lacerations) and chronic wounds (for example venous leg ulcers, pressure ulcers). Although honey may improve healing times in mild to moderate superficial and partial thickness burns compared with some conventional dressings, it was found that honey dressings used alongside compression therapy do not significantly increase leg ulcer healing at 12 weeks. There is insufficient evidence to guide clinical practice for other wound types.

In de update uit 2013 (waarin 6 extra gerandomiseerde onderzoeken konden worden toegevoegd) trekken de auteurs de volgende conclusie [2]

Honey dressings do not increase rates of healing significantly in venous leg ulcers when used as an adjuvant to compression. Honey may delay healing in partial- and full-thickness burns in comparison to early excision and grafting, and in cutaneous Leishmaniasis when used as an adjuvant with meglumine antimoniate. Honey might be superior to some conventional dressing materials, but there is considerable uncertainty about the replicability and applicability of this evidence. There is insufficient evidence to guide clinical practice in other types of wounds, and purchasers should refrain from providing honey dressings for routine use until sufficient evidence of effect is available.

De conclusie hieronder moet dus worden aangepast, helaas ten nadele van honing

Conclusie

Mocht u dus de vraag krijgen of honing niet een goed idee zou zijn bij de wond van mw Jansen, dan kunt u bij deze een evidence based antwoord geven wat betreft effectiviteit van honing naast zwachtelen bij ulcera aan het been: die is niet aangetoond. Bij brandwonden is er mogelijk een negatief (!) effect op de genezingsduur. Voor andere wonden is er gewoonweg te niets te zeggen over honing. In die gevallen is het dus zaak om uit te zoeken of er wel bewezen effectieve opties zijn.

Bron

1. Jull, A. B., Rodgers, A., & Walker, N. (2008). Honey as a topical treatment for wounds. Cochrane database of systematic reviews (Online), (4). [abstract]
2. Jull, A. B., Walker, N., & Deshpande, S. (2013). Honey as a topical treatment for wounds. The Cochrane database of systematic reviews, 2 . [abstract]

“Treat the whole patient and not the hole in the patient”

‘Behandel den ganse patiënt en niet het gat dat er in zit’.

En toch gaat de complete site www.wondenwijzer.nl (waar bovenstaand citaat te vinden is) juist wel over die ‘gaten’ in patiënten. De site is een product van het Regionaal Netwerk Huiddefecten Zaanstreek-Waterland en zit werkelijk boordevol informatie over verschillende typen wonden en de preventie en behandeling ervan.

In de Nursing van januari 2008 stond de geestelijk vader van een aantal delen van de site, Henri Post (Nurse Practitioner) in de spotlights met zijn beslisboom chronische wonden. (ik ontdenkte de site toen ik het artikel in Nursing weer doorkeek) Met deze beslisboom won hij de WCS-congres prijs, die wordt uitgereikt aan personen die zich verdienstelijk hebben gemaakt in de wondzorg.  De beslisboom is overigens als PDF te downloaden van de site en ziet er zeer fraai en duidelijk uit. Net als bijvoorbeeld een wondanamnese (die ik iets minder overzichtelijk vind) en een beslisboom voor de inzet van AD matrassen of een standaard voor wijkverpleegkundigen. Maar ook de algemene informatie is het lezen zeker waard en op een site over (0.a.) decubitus kunnen de alles verduidelijkende foto’s natuurlijk niet ontbreken.

Ik had nog niet eerder gehoord van het ‘TIME’ systeem, maar het klinkt logisch: Tissue, Infection, Moisture, Edges. Het is een idee (zo lezen we op de site) van een Vincent Falanga (dermatoloog) die het TIME schema bedacht voor de implementatie van zijn theorie over wondbedpreparatie onder verpleegkundigen. Zo blijkt weer: Internet blijft een plaats waar gewoon ontzettend veel te leren is, als je weet waar je moet zoeken. (of hier toevallig achter komt) En deze wondenwijzer site verdient gewoon absoluut een kijkje voor iedereen die in aanraking komt met cliënten met decubitus, intertrigo (smetten), brandwonden, oncologische wonden, en andere nare

[…]weefseldefecten, welke het gevolg zijn van fysische, mechanische of thermische beschadiging, of die zich ontwikkelen als gevolg van een onderliggende stoornis (Aerts, 1997).  (bron)