Meeste mensen gehoorzamen (nog steeds) opdracht tot martelen

Pagina's: 1 2 3 4 5

Het nieuwe oude onderzoek
Terug nu naar het nieuwe experiment van Jerry M. Burger van de Santa Clara Universiteit in 2006.  Om te beginnen heeft Burger een klein deel van Milgram’s totale experiment herhaald, te weten experiment vijf. (Burger, 2009) Milgram’s experiment vijf (hij deed er zo’n twintig)  bestond uit verbale feedback van de leerling (feitelijk een opgenomen stemgeluid, dat aan de hand van de switches werd afgespeeld, al naar gelang het voltage) waarbij deze te kennen gaf een lichte hartkwaal te hebben. (dit gebeurde zowel vooraf door de leerling, als tijdens de test zelf, middels het afspelen van de opnames)

fig. 1: Samenstelling van de onderzoekspopulatie, naar ethniciteit en opleiding (Burger, 2009 p.5) Klik op de tabel voor een grotere weergave.

Om de ethische bezwaren van Milgram’s experiment te omzeilen (en daarmee zijn baan te behouden), pastte Burger het experiment op een aantal wijzen aan. Net als in Milgram’s experiments, kregen de (ditmaal 70, zie fig. 1) proefpersonen de mogelijkheid een elektrische proefschok toegediend te krijgen, om de proefpersonen te overtuigen dat het apparaat ook daadwerkelijk werkte (twee proefpersonen weigerden deze proefschok in Burger’s experiment). Ook konden ze zo een idee krijgen van het gevoel dat de schok veroorzaakt. In Milgram’s experiment kregen de proefpersonen een schok van 45V te verduren. In Burger’s experiment was dit een derde: 15V. Ook ging het experiment dit keer niet verder dan 150V (de grens waarbij voor het eerst protest door de leerling moest worden aangetekend), Wanneer het punt van 150V werd bereikt en de proefpersonen aangaven wél door te willen gaan, werd het proefname afgebroken. Ook werden de proefpersonen van te voren uitgebreid gescreend op mogelijke psychische klachten en was de proefleider een klinisch psycholoog, die signalen van extreme stress kon signaleren en het experiment afbreken.  De proefpersonen werd minimaal drie maal verteld (tweemaal schriftelijk) dat ze op ieder punt konden stoppen en nog steeds de $50 zouden krijgen en direct na afloop van het experiment werd de proefpersoon verteld dat er geen werkelijke schokken waren toegediend en kwam de leerling de ruimte binnen waar de proefpersoon zich bevond om aan te tonen dat de leerling 100% in orde was. 

Burger voerde twee verschillende uitvoeringen van het experiment uit: de baseline condition (n=40)en de modeled refusal condition (n=30) en vergeleek zijn uitkomsten met die van Milgram. Uit de groep van 70 deelnemers werd de samenstelling van de groepen die aan de twee verschillende vormen meededen zoveel door het toeval bepaald, al werd er op een gelijke verdeling van de sexen aangestuurd. Tijdens de baseline condition bestond uit de hierboven beschreven proefnemening: hartprobleem, 1 leraar, 1 leerling, feedback van de leerling m.b.v. opgenomen geluid en 1 proefleider die de proefpersoon aanspoort om door te gaan.

De modeled refusal condition was op een aantal punten verschillend: er deden 2 leraren mee, waarvan er 1 bij het onderzoeksteam hoorde en de andere de werkelijke proefpersoon was. Er werd wederom middels een vervalste loting geloot: wie is leraar 1 en wie leraar 2. De proefpersoon werd altijd leraar twee. Leraar 1 begint en stopt volgens protocol bij 75V, waarbij de leerling een pijnkreet uitstoot. De proefleider vraagt leraar 2 (de proefpersoon) om de taak van leraar 1 over te nemen en verder te gaan waar deze gebleven was.

fig. 2: Aantallen en percentages van deelnemers die zijn gestopen en die zijn doorgegaan. (Burger, 2009 p.8) Klik op de tabel voor een grote weergave.

Burger ontdekte dat 70% van de proefpersonen door wilden gaan na de 150V grens tijdens het baseline condition experiment! Tijdens de modeled refusal condition was het percentage iets lager, nl. 63,3%. (fig. 2) Het lijkt er niet op dat de mens is veranderd tussen 1961 en 2008. In tabel 2 staat tevens vermeld hoe de proefpersonen tijdens Milgram’s experiment het er van afbrachten. Er wordt 82,5% vermeld. Let er op dat hier alle personen bedoeld worden die na 150V door zijn gegaan, dus niet alleen de personen die doorgingen tot de 450V schok. Burger was natuurlijk niet in staat om dat percentage (65% tijdens Milgram’s experiment 5) te testen.

fig. 3: Aantallen en percentages van proefpersonen die stopten en die doorgingen, naar geslacht (Burger, 2009 p.8) klik op de tabel voor een grote weergave

Ten opzichte van Milgram’s experiment lijkt er dus enige vooruitgang te zijn geboekt! 12,5% ‘winst’ op 45 jaar, dat moet over 6 jaar vrede op aarde zijn. Helaas. De statistische wiskunde maakt volgens Burger een kil einde aan deze ijdele hoop: p = .29 Geen significant verschil. We zijn nog altijd even volgzaam en we ‘zappen’ een leerling nog steeds een hartaanval, als het erom spant.

Het bleek niet uit te maken of je nu hoog of laag opgeleid bent of van welke afkomst je bent. Ook man of vrouw zijn bleek geen significant verschil op te leveren. (zie fig. 3)

figuur 4: Verhoudingen tussen eerste aanmaning en persoonlijkheidstest scores (Burger, 2009 p. 9) klik op de tabel voor een grote weergave

Wat volgens de onderzoeker wél een significante factor was: de uitslagen van de persoonlijkheidstesten die de proefpersonen deden als onderdeel van het experiment. Hij vergeleek de uitkomsten van de persoonlijkheidscores voor empathie en drang naar controle met elkaar en vond het volgende: Mensen met een grote drang naar controle hadden significant eerder een eerste weigering, waarbij een aanmaning van de proefleider nodig was. Tijdens de modeled refusal condition bleek dit verschil niet aanwezig te zijn. Tijdens dat experiment bleek er echter wel een significant verschil te bestaan voor een hoge mate van empathisch vermogen, een verschil dat ook te zien is wanneer beide conditions samen worden bekeken. (zie fig. 4)